آشنایی با فردوسی طوسی

بازخوانی كتاب بسی رنج بردم اثر ساتم الغ زاده

به مناسبت ۲۵ اردیبهشت روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حكیم ابوالقاسم فردوسی شنونده پادكست «كتاب شب» با موضوع داستان زندگی حكیم ابوالقاسم فردوسی باشید. این روایت براساس كتاب بسی رنج بردم اثر نویسنده مشهور تاجیكستان ساتم الغ‌زاده است.

«حكیم ابوالقاسم فردوسی» در سال ۳۲۹ هجری قمری به دنیا آمد و در ۴۱۶ هجری قمری، در توس خراسان درگذشت. او بزرگ‌ترین شاعر حماسه‌سرای پارسی‌گو و سرایندهٔ «شاهنامه»، حماسهٔ ملی ایرانیان، بود كه از شهرت جهانی برخوردار است.

«فردوسی» در سال ۳۲۹ ه‍جری قمری برابر با ۹۴۰ میلادی، در روستای «پاژ» در توس خراسان دیده به جهان گشود. كُنیهٔ وی «ابوالقاسم» و تخلص و شهرتش «فردوسی» است. او دهقان و دهقان‌زاده بود. دهقانان طبقه‌ای از زمین‌داران در دوران پیش از اسلام و سده‌های دوم و سوم هجری بودند كه بیشتر برای نگاهبانی از جایگاهِ مالی و اجتماعیِ خود به اسلام گرویدند و از همین‌ روی، فرزندان آنان با آداب و رسوم ایرانی پرورش می‌یافتند و نگهبانان سنت‌ها و فرهنگ ملی ایرانی بودند.

كودكی و جوانی فردوسی در زمان «سامانیان» سپری شد. شاهان سامانی از دوست‌داران ادب فارسی بودند.

فردوسی در روزگار و شهری می‌زیست كه همگان، داستان‌های كهن ایرانی را دوست داشتند. او در دوران پرورش و بالندگی خویش از راه خواندن و ژرف‌نگری در سروده‌ها و نوشتارهای پیشینیانِ خویش، سرمایهٔ كلانی اندوخت كه بعدها دست‌مایهٔ او در سرایش «شاهنامه» شد.

همسر فردوسی زنی فرهیخته بود كه توانایی چنگ‌نوازی داشت و مانند خود فردوسی، از خانواده‌ای دهقان‌نژاد بود و از آنچه در این خانواده‌ها به دختران آموزش داده می‌شد، بهره داشت. از او یك پسر و یك دختر به یادگار ماند كه پسر فردوسی در سال ۳۹۶ ه‍جری قمری، در ۳۷ سالگی، زمانی كه فردوسی ۶۷ ساله بود، درگذشت.

چنان‌كه مشهور است، پس از مرگ فردوسی، واعظ شهر به‌سبب شیعه بودن او، از خاكسپاری پیكر فردوسی در گورستانِ مسلمانان جلوگیری كرد و به ناچار او را در باغِ خودش درون شهرِ «تابَران» توس، نزدیك به دروازهٔ شرقی «رَزان» به‌خاك سپردند. آرامگاه او زیارتگاه اهل دانش و معرفت است و با این كه در دوره‌های متعدد آن را با خاك یكسان كردند، از نو ساخته شد.